Hayatta Kalma (Survival) uzmanı Ed Stafford; daha çok bir kâşif olarak tanımlanabilir. 25 Aralık 1975 tarihinde; Peterborough, Cambridgeshire, İngiltere’de doğan Ed Stafford daha bebekken, ikisi de avukat olan Barbara ve Jeremy Stafford tarafından evlat edinilmiştir. İngiltere’nin Leicestershire bölgesinde büyüyen Ed Stafford Amazon Nehri’nin tamamını yürüyerek geçen ilk insan olma unvanını elinde tutmaktadır. Tam adı Edward James Stafford’dur.

Kâşifliğinden çok, hayatta kalma becerileriyle tanınan Ed Stafford çeşitli kanallarda yaptığı çeşitli programlarda hayatta kalma becerilerini kullandığı senaryoların içinden sağ çıkmaya çalışmaktadır.

Ed Stafford’un Programlarını Genel Karakteristiği

Programlarının karakteristiği, eş değeri hayatta kalma uzmanlarınınkinden, örneğin; Ayı Grylls’in programlarından biraz farklıdır. Ayı Grylls hem izleyiciye heyecan tattırmak için hem de hayatta kalmak uğruna nelerin göze alınması gerekebileceğini göstermek için olsa gerek, bazen “yersiz” ve bir hayatta kalma senaryosu için fazla riskli durumların içine göz kapalı atlarken Ed Stafford daha ağırbaşlı ve az riskli yöntemleri tercih etmektedir. Bu da hayatta kalma meraklıları ve diğer uzmanlar tarafından “daha gerçekçi” programlar yaptığı şeklinde yorumlanmaktadır.

Hayatta kalma uzmanı Ayı (Bear) Grylls’le ilgili yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.

Marooned with Ed Stafford (Ed Stafford’la Mahsur Kalmak), Into the Unknown (Bilinmeyene Yolculuk) gibi programlar yapan Ed Stafford, hayatta kalma (survival) temalı programlarında genelde tamamen tek başına ve çekim donanımları hariç hiçbir şey olmadan ıssız bir yere bırakılır. Hiçbir şey olmadan, derken buna üzerindeki kıyafetleri de dâhil ediyoruz.

Anadan üryan bir şekilde, dımdızlak, ıssız bir yere muhtelif araçlarla bırakılan Ed Stafford, belirlenen süre boyunca hayatta kalmak ve ayrılma zamanı geldiğinde belirlenen yere ulaşıp kendini alacak aracı beklemek zorundadır. Bu sırada yanındaki çekim donanımlarıyla tüm çekimlerini de kendisi yapmakta ve çekim yapamadığı durumları da sonradan anlatarak izleyiciyle paylaşmaktadır.

Hayatta kalmanın (survival) temel kurallarını ustalıkla uygulayan Ed Stafford, genelde ilk başta bir tatlı su kaynağı, ardından barınak ve son olarak da yiyecek kaynağı bulmaya odaklanır. Hayatta kalma konusundaki becerilerini de bu çabalar sırasında konuşturur. Yanında bir bıçak dahi olmayan Ed Stafford ihtiyaç duyduğu tüm aletleri de kendisi yapmak zorundadır. Bu sırada yaşadığı zorlukların ve yoksunlukların ruh hâli ve duygusal durumu üzerindeki etkilerini de samimiyetle seyirciyle paylaşmayı ihmal etmez.

Ed Stafford’un Hayatta Kalma Odaklı Olmayan Programları

Ed Stafford dünyanın çeşitli yerlerinde uydu görüntülerine yakalanan ve merak yaratan garip nesne ve doğa unsurlarının olduğu yerleri bizzat gidip gördüğü bir program da yapmıştır. Sibirya bozkırlarından Amazon Ormanı’nın derinliklerine kadar uzak ve ıssız, insan erişiminin son derece zor olduğu noktalara yolculuklar yaptığı bu programda da hayatta kalma becerilerini kullanmak zorunda kaldığı, bazen hedefine ulaşabildiği bezen de ulaşamadığı bu programda Ed Stafford yeni insanlarla tanışmayı ve yolculuğu sırasında karşısına çıkan ufak maceralara atılmayı ihmal etmez. Böylece programı biraz renklendirirken izleyicilere değişik kültürleri ve tiplemeleri tanıtma fırsatını kullanmış olur.

Bulduğu her şeyi yemek konusunda Ayı Grylls’den geri kalmayan Ed Stafford; fare olsun böcek olsun, hayatta kalmak için ne gerekiyorsa yer. Ancak Ayı Grylls’den farklı olarak, en azından mümkünse, bunları temizleme veya pişirme gibi medeniyete işaret eden davranışları ihmal etmez. Ayı Grylls’in aksine, çişinden ziyade bir tatlı su kaynağı bulup su ihtiyacını bu şekilde karşılamaya çalışır.

Ed Stafford’un Özel Hayatı ve Öz Ailesi

Özel hayatı, derken “Ed Stafford bar çıkışında sarhoş yakalandı.” benzeri magazin içeriklerden bahsetmeyeceğiz elbette. Ed Stafford’un yasal ailesi tarafından evlat edinilip büyütüldüğünü belirtmiştik. Bu ünlü kâşif ve hayatta kalma (survival) uzmanı Amazon Nehri’ni boydan boya geçtiği yolcuğunun ardından 2010 yılında kız kardeşi Janie’nin de yardımıyla öz ailesini aramaya başlar.

Ed Stafford, öz ailesini bulma çabasının ardındaki gerekçeyi açıklarken “Öz ailemi arama nedenim onları hayatıma dâhil etme ihtiyacından dolayı değil. Bilme dürtüsü kişiliğimin bir parçası olduğundandır.” demiştir.

Bu çabaların sonunda iki tane kardeşi olduğunu öğrenmiştir.

ED Stafford 2017 yılında Laura Bingham’la bir erkek evlat sahibi olduklarını kendi kişisel sosyal medya hesabından hayranlarına duyurmuştur.

Ed Stafford’un Amazon Nehri’ni Boydan Boya Geçtiği Yolculuğun Öyküsü

Hayatta kalma uzmanının Amazon yolculuğunun öyküsü çok ilginç olmakla birlikte bu konu üzerine yaptığı birkaç TV programı da bulunmaktadır.

Ayrıca, yaptığı bir TED konuşması sırasında (Yazının sonunda videoyu da görebilirsiniz. İngilizcedir.) yolculuğuna dair ilgi çekici noktaları ve ilginç anıları da paylaşmıştır. Bu anıların bazıları şu şekildedir.

Ed Stafford yolcuğuna Luke Collyer adlı bir arkadaşıyla başlamıştır. Kendisi de Kaşif olan Luke’la yola çıktıklarında ikisi de İskoç Kraliyet Coğrafya Derneği üyesi olmasına ve son derece kesin coğrafi veri ve koordinatlara erişimleri olmasına rağmen nehrin başlangıç noktasının koordinatlarını Wikipedia’dan aldıklarını ve bu koordinatların yanlış olduğunu, ancak koordinatlarda belirtilen noktaya varınca fark ettiklerini belirtmiştir.

Ed Stafford’un anlattığına göre yolculuk başladıktan yaklaşık üç ay sonra Luke Collyer kendisine daha fazla tahammül edemeyeceğini ve eve gitmek istediğini belirtmiştir. Yoldaşı tarafından yalnız bırakılan kâşif yola tek başına devam etmeye karar verir.

Amazon Nehri, birden fazla ülkeden geçmektedir ve yer yer kabile düzeninde yaşayan yerlilerin olduğu bölgelere girmek zorunludur. Bu kabileler yabancılara karşı son derece saldırgan ve ön yargılı bir tutum içindedir. Ed Stafford bu bu tehlikeleri göze alarak bu bölgelere girip çıkarak ilerlemeye devam eder.

Yolculuğu sırasında vardığı köylerden birinde, annesi yaklaşık 6 gün önce öldürülmüş 16 yaşında bir çocukla tanışır. Çocuk birkaç gün boyunca kendisine eşlik etmek istediğini belirtir. Kabilelerden olan ve onların konuştuğu dili bilen bu çocuğu da yanına alan Ed Stafford tehlikeli yolculuğuna devam eder.

Yolculuğu sırasında, uyuşturucu tacirleri ve üreticileriyle mücadele etmek üzere kurulmuş olan ve yerlilerden toplanmış milis kuvvetlerin koruduğu karakollardan geçer. Geçtiği her karakolda ne kadar tehlikeli bir yolculuk yaptığı ve muhtemelen bir noktada öldürüleceği konusunda milisler tarafından uyarılır. Dalga geçme ve yıldırmalara boyun eğmeden yoluna devam eden kâşif, bir süre sonra küçük yoldaşından ayrılır.

Amazon Nehri boyunca ilerlemeye devam ederken kendisini son derece saldırgan bir tavırla karşılayan yerlilerin yaşadığı bir kabileye varır. Bu kabilede daha önce oraya gelmiş ve yerlilerin yaşamı üzerine araştırma yapmakta olan bir İngiliz kadınla tanışır. Kadının kabilede birkaç aydır yaşayagelmesi sayesinde kabiledekilerin az da olsa güvenini kazanır. Orada da bir süre konakladıktan sonra ayrıldığı sırada yerli halktan biri olan Gadiel “Cho” Sánchez Rivera, birkaç günlüğüne de olsa ona eşlik etmek istediğini söyler.

Yeni yoldaşıyla birlikte yolculuğuna devam eden Ed Stafford birkaç yerleşim yerini daha aştıktan sonra yoldaşı Cho, onunla yola biraz daha devam etmek istediğini söyler. Yolculuğun hoşuna gittiğini ve yapacak daha önemli bir işi olmadığını, belirten Gadiel “Cho” Sánchez Rivera, Amazon yolculuğunun sonuna kadar Ed Stafford’a eşlik edecektir.

Yola çıkmadan önce günde aşağı yukarı 11 mil (17.7 km) yol katedebileceğini hesaplayan Ed Stafford günde ortalama 4 mil (6.4 km) yol katedebilmiştir.

Ed Stafford’ın yolculuğu için bulduğu sponsor, o sıralarda yaşanan ekonomik dalgalanmalar nedeniyle zor durumda olduğunu ve Ed Stafford’ın yolcuğunu daha fazla finanse edemeyeceğini belirtir. Parasız ve ödeneksiz kalan Ed Stafford, bu durumu kendi sosyal medya hesabı üzerinden duyurur. Sosyal medyada kendiliğinden oluşan bir çeşit yardım hareketi sonucunda 40.000£ (İngiliz Sterlini) toplamayı başarır ve yolcuğuna devam eder. (Amazon Ormanı’nın derinliklerinde olmasına rağmen uydu telefonu gibi iletişim araçları ve dizüstü bilgisayar gibi bir takım teknolojik cihazları yanındadır.)

Ed Stafford sonunda Peru’da, Amazon Nehri’nin kaynağında başlayan yolculuğunu Atlantik Okyanusu kıyısına vararak tamamlamıştır. Okyanus kıyısına yaklaştığında yerel basın yayın kuruluşlarının yoğun ilgisine maruz kalmıştır. Yolculuğu tamamladığında yanında, daha önce hiç okyanus veya deniz kıyısı görmemiş olan Cho da vardır.  Yolculuğun tamamı 2 yıldan uzun sürmüştür.

Ed Stafford’ın kedi anlattığına göre yolculuğun tamamlanmasının ardından, Gadiel “Cho” Sánchez Rivera, Ed Stafford’la birlikte İngiltere’ye gitmiştir. Yine kendi anlatımından anlaşıldığına göre oldukça iyi bir ragbi oyuncusuna dönüşen Cho hâlâ İngiltere yaşamaktadır.

2012 yılında Guinnes Rekorlar Kitabı, Ed Stafford’ın Amazon yolcuğunu belgeleyip onaylamış ve onun bu başarısını dünya rekorları arasına dâhil etmiştir.

Oldukça renkli ve mütevazı bir kişilik olan Ed Stafford hayatta kalma uzmanları arasında haklı bir yere sahiptir. Hayatta kalma uzmanlarına ilham veren ve azimlerini tetikleyen bazı şeyler vardır. Bazı hayatta kalma uzmanları doğayla olan mücadeleyi bir çeşit inatlaşma veya savaş gibi ele alırken Ed Stafford gibi bazıları da sufiyane bir tavırla yoluna devam edip sonuca ulaşana kadar sabreder. Maceraya atılmak yerine yaşadığı anları birer macera olarak görür ve zorluklara göğüs gerer.

Her survival uzmanının kendine göre bir tarzı, mizacı, kişliği ve bu kişilikle örtüşen bir yaklaşımı vardır. Bazıları kurnaz, bazıları saldırgan, inatçı ve gözükara bazıları da akıllı, sabırlı ve zekidir. Ed Stafford da kendi üslubuyla hayatta kalma camiasında haklı bir yer edinmiş, kazandığı başarılar ve yaptığı programlarla bu yeri perçinlemiştir. Diğer hayatta kalma uzmanları gibi Ed Stafford’dan da hem hayatta kalma hem de genel olarak hayata bakış yönünden, öğrenilecek çok şey vardır.